Wychowanie dzieci to zadanie, które niesie za sobą wiele radości, satysfakcji, ale też niepokoju i bezradności.
Nikt nie radzi sobie z wszystkimi umiejętnościami, które są potrzebne do tego, aby być rodzicem i skutecznie radzi sobie z wychowaniem dziecka.
Mimo naszych starań mogą pojawić się sytuacje, w których kłopoty z dziećmi stają się tak dokuczliwe, przysparzają wiele niepokoju i lęku, że warto wtedy rozejrzeć się za specjalistyczną pomocą. Siłą człowieka jest to, że szuka rozwiązań w trudnych sytuacjach. Chcemy pomóc sobie i dziecku za wszelką cenę. Psycholog, pedagog czy terapeuta dostrzega potencjał tych sił w rodzicu. Łatwiej im zobaczyć problem obiektywnie i jego źródło, ponieważ potrafią zachować dystans oraz dysponują określoną wiedzą i doświadczeniem.

Zdarza się, że dziecko już na początku nauki szkolnej w pierwszej, drugiej klasie ma poważne problemy z pisaniem lub czytaniem. W klasie czwartej możemy dowiedzieć się, że nasza pociecha ma trudności dyslektyczne.
W sprawie dysleksji i dysgrafii jedno jest pewne - to nie jest wina dziecka, że ma kłopoty.
Można mu pomóc ćwicząc wspólnie pisanie i czytanie ale nasze dziecko nigdy nie będzie mistrzem w tych dziedzinach. Nie ma to nic wspólnego z inteligencją ani innymi zdolnościami.

Badania prowadzone w Polsce wskazują, że dysleksja rozwojowa występuje u około 15% populacji. Oznacza to, że w każdej klasie można spotkać  średnio troje dzieci z tym problemem.
Dysleksja rozwojowa to termin określający zespół trudności w uczeniu się czytania i pisania. Może występować w trzech formach:
Dysgrafia - trudności w opanowaniu pożądanego poziomu graficznego pisma.
Dysleksja - specyficzne trudności w nauce czytania, którym często towarzyszą trudności w pisaniu.
Dysortografia - specyficzne trudności w opanowaniu poprawnej pisowni ( nie tylko błędy ortograficzne) .
Dysleksja rozwojowa ma podłoże biologiczne. Może być uwarunkowana genetycznie a więc dziedziczona. Na obserwowany od lat proces wzrastania liczby osób z dysleksją mają wpływ niekorzystne zmiany naturalne takie jak brak okazji do ćwiczenia funkcji uczestniczących w pisaniu( dzieci nie rysują, mniej rozwijają umiejętności manipulacyjne i ruchowe podczas zabaw na podwórku)i czytaniu, oraz brak kontaktu z książką, którą wypiera telewizja i komputery.
Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu rozpoznaje się tylko w przypadku stwierdzenia prawidłowego rozwoju umysłowego oraz gdy stwierdza się równocześnie opóźnienie rozwoju funkcji poznawczych, które stanowią podstawę do wykształcenia się umiejętności czytania i pisania ( słuchowo- językowych, wzrokowo- przestrzennych, ruchowych, integracji tych funkcji).
Dzieci dyslektyczne wymagają od rodziców i nauczycieli cierpliwości i pomocy w osiąganiu sukcesów w nauce. Nie mogą być karane za to czego same nie mogą zmienić.
W polskich szkołach dzieci dyslektyczne objęte są pomocą w nauce i mają możliwości dostosowania systemu oceniania do ich trudności.

 

Dojrzewanie jest burzliwą zmianą. Jest to okres, w którym młody człowiek musi stawić czoło wszechogarniającej nowości. Zmienia się jego wygląd, sposób myślenia, widzenia siebie, odczuwania, perspektywa spojrzenia na świat. Inne zasady zaczynają rządzić jego relacjami z rówieśnikami, z rodzicami, innymi dorosłymi. Zmieniają się oczekiwania, którym musi on sprostać.
Najwcześniej pojawia się dojrzałość biologiczna. Rozwój biologiczny cechuje stała kolejność przemian i ich ściśle określony kierunek. Zaczyna się u dziewczynek średnio w dwunastym, trzynastym roku życia, natomiast u chłopców w wieku czternastu lat. W obu przypadkach pokwitanie trwa około czterech lat. W tym okresie funkcje poszczególnych układów mogą ulec rozchwianiu, które może skutkować problemami związanymi z motoryką, obniżeniu się zdolności do wysiłku psychicznego i fizycznego, ale też rozchwianiem emocjonalnym, nagłymi zmianami nastrojów, itd.
Podczas kiedy zmiany biologiczne są intensywne i gwałtowne, dojrzewanie psychiczne jest owocem długotrwałej pracy nad sobą.
Dojrzałość psychiczna i społeczna są ze sobą ściśle powiązane. Najtrudniej przebiega przygotowanie się do pełnienia nowych ról społecznych, sprostania nowym oczekiwaniom i obowiązkom. Proces ten może utrudniać m. in. umiejętne radzenie sobie z emocjami (najczęściej z agresją), stresem życia codziennego. Mogą pojawić się zaburzenia w rozwoju poznawczym (uwaga, koncentracja), niewystarczający rozwój empatii, umiejętności przyjęcia cudzej perspektywy.
Owocem rozdźwięku między wiekiem biologicznym dziecka, a dojrzałością psychiczną mogą być problemy w sferze przystosowania się do obowiązku szkolnego, w relacjach z rówieśnikami, wychowawcami oraz rodzicami, wchodzenie w konflikty z prawem i inne trudne zachowania
Oczywiście, nie każdy nastolatek przeżywa kryzys dojrzewania. Duża liczba młodzieży przeżywa ten okres bezkolizyjnie. Często też występujące wtedy problemy, okazują się przejściowe, a młodzi ludzie szybko wracają do równowagi. Z drugiej jednak strony, bez specjalistycznego wykształcenia i doświadczenia w pracy z młodzieżą, trudno ocenić, czy dany problem jest przejściowy, a młody człowiek poradzi sobie z nim o własnych siłach. Może się bowiem okazać, że jest to symptom głębszych zaburzeń. 
W sytuacji wystąpienia trudności, najlepiej jest więc udać się do psychologa. Pomoc psychologiczna, może ułatwić rodzicom wychowywanie dziecka, wspólne pokonywanie trudności. Taki rodzaj pomocy pozwala rozwiązać problem w sposób twórczy, a pokonywanie trudności uczynić procesem rozwojowym zarówno dla dziecka, jak i dla rodziców.

Aby nasze dziecko mówiło poprawnie...

Wiele zależy od mądrego, opiekuńczego podejścia rodziców .Rozwój mowy  dziecka odbywa się  w sposób naturalny poprzez kontakt ze środowiskiem, przejmowanie prawidłowych jej wzorców, osłuchanie się z nią w najbliższym otoczeniu. Oto wskazówki dla opiekunów, a także przyszłych rodziców, które podpowiedzą, co moglibyśmy i co powinniśmy zrobić, by mowa dziecka rozwijała się poprawnie i we właściwym tempie.

„Jeśli możesz, postaraj się karmić naturalnie”

Rozwojowi mowy sprzyja karmienie piersią, ponieważ ssanie dziecka to najlepsze w tym okresie ćwiczenie języka i warg. Zaburzenia ssania, połykania i żucia zwykle poprzedzają zaburzenia mowy.
„Otaczaj dziecko mową, dostarczaj bodźców dźwiękowych i obserwuj, jak reaguje na dźwięki”
Od pierwszych dni życia jak najwięcej mów do dziecka, podczas zabiegów pielęgnacyjnych, zabaw, codziennych czynności i spacerów. Ciepły i łagodny głos opiekuna działa na dziecko wyciszająco i uspokajająco.
Możesz śpiewać, nucić maleństwu piosenki, pozwolić słuchać bajek dźwiękowych i uspokajającej lub ożywiającej (zależnie od potrzeb) muzyki. Dobry słuch jest warunkiem rozwoju mowy, należy więc bacznie zwracać uwagę na to, jak dziecko reaguje na dźwięki otoczenia, czy  odwraca głowę w kierunku jego źródła, reaguje na odgłos grzechotki, telefonu, szczekającego psa. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy zgłosić się do pediatry i poprosić o skierowanie na badanie słuchu.

„Mów do dziecka poprawnie, pozwól mówić, wysłuchaj...”

Podstawowe zadanie rodziców w okresie kształtowania się mowy dziecka polega na dostarczaniu prawidłowych wzorców wypowiedzi. Gdy nazbyt często mówimy do dziecka pieszczotliwie, używając licznych zdrobnień, dajemy złe wzorce mowne. W dzieciach drzemie naturalna skłonność do mówienia, uważajmy na to, aby jej nie tłumić swoim nadmiernym gadulstwem lub wyręczaniem dziecka w mówieniu.

„Inicjuj naturalną gimnastykę narządów mowy”

Pozwól dziecku ziewać, wylizać talerz po ulubionym posiłku, zachęcaj do lizania lodów, lizaków  z unoszeniem czubka języka ku górze. Posmaruj mu podniebienie oraz wargi miodem, nutellą, dżemem lub cukrem pudrem, poproś, aby zlizało produkt dokładnie. Podczas mycia zębów, pobawcie się w ich „przeliczanie” poprzez dotykanie każdego z osobna czubkiem języka.

„Uważaj, bo możesz zaszkodzić...”

Jeżeli dziecko źle wymawia jakąś głoskę - nie każ mu powtarzać wyrazów zawierających tę głoskę, ponieważ to tylko utrwala złą wymowę. Skonsultuj się z logopedą. Nie należy też karać ani zawstydzać dziecka za wadliwą wymowę, gdyż hamuje to chęć do mówienia, a w konsekwencji spowalnia proces rozwoju mowy.

„Zadbaj o kontakty z rówieśnikami”

Jeśli zauważymy u dziecka opóźniony rozwój mowy, warto wybrać się do logopedy i pomyśleć o zapisaniu go do przedszkola oraz zadbać o jak najczęstsze kontakty z innymi dziećmi Wpływ grupy rówieśniczej mobilizuje do mówienia, a zabawa stwarza sprzyjające sytuacje aktywizujące spontaniczną mowę dziecka.

Pytanie o pomoc dla dziecka z trudnościami w uczeniu się, jest jednoznaczne z pytaniem o samo zjawisko i jego przyczyny. Pełna wiedza na ten temat daje szanse na podjęcie odpowiednich działań w odpowiednim czasie tak, aby trudności uniknąć, bądź je skutecznie zwalczyć lub ograniczyć.
Niedostateczna ocena jest najbardziej drastyczną oznaką i skutkiem niepowodzeń dydaktycznych, które stopniowo narastały i ujawniały się początkowo w niepozornych trudnościach ucznia w nauce.
Pierwszymi ich symptomami mogą być trudności w sprawnym opanowaniu technik szkolnych, tak bardzo potrzebnych w dalszym uczeniu się. Potem pojawiają się zwykle niewielkie jeszcze, ale narastające luki w wiadomościach, kłopoty w wykonywaniu zadań i za mała sprawność działania. Ujawniają się one zwykle wcześnie, w klasach początkowych, a ich przyczyny sięgają wieku przedszkolnego. Brak sukcesów i niepowodzenia dydaktyczne wpływają demobilizująco na dalszą naukę, mogą wywołać frustrację i pogarszać stan zdrowia, a najczęściej prowadzą również do trudności wychowawczych, dając w rezultacie zjawisko ogólnych niepowodzeń szkolnych. Oznacza to, że trudności dydaktyczne są najczęściej jedną z części składowych ogólnych trudności szkolnych. Należy  pamiętać, że trudności w nauce rozumiemy jako sytuację, która charakteryzuje się występowaniem wyraźnych rozbieżności między wymaganiami dydaktycznymi szkoły a  uzyskiwanymi przez dziecko wynikami nauczania.
Wiadomo, że wczesne rozpoznanie przyczyn trudności w nauce i wcześnie podjęta pomoc pedagogiczne i psychologiczna umożliwia całkowitą likwidację tego niekorzystnego zjawiska lub co najmniej je ogranicza.  By skutecznie przezwyciężać trudności w nauce i zapobiegać im konieczne jest wnikliwe poznanie przyczyn ich powstawania.
Najczęściej uwarunkowania problemów w nauce grupuje się w trzech obszarach:  przyczyny społeczno-ekonomiczne;  biologiczno-psychologiczne (biopsychiczne);  pedagogiczne.
Wśród przyczyn społeczno-ekonomicznych podkreśla się zazwyczaj negatywny wpływ takich czynników, jak bardzo złe warunki materialne i mieszkaniowe, rozpad struktury rodziny i zakłócenia jej wewnętrznej atmosfery, niski poziom intelektualny i kulturalny rodziców, niewłaściwa postawa rodziców wobec dziecka, brak zrozumienia i zaspokojenia potrzeb dziecka oraz brak zainteresowania jego pracą szkolną.
Drugą grupę przyczyn niepowodzeń szkolnych stanowią tak zwane przyczyny biopsychiczne. Określane są one jako wewnętrzne, "tkwiące w dziecku". Do nich należą :

• zły stan zdrowia;
• zaburzenia rozwojowe (np.: wady wzroku, słuchu, mowy, dysleksja, dysgrafia);
• poziom rozwoju umysłowego i aktywności poznawczej ucznia (zdolności);
• pozaintelektualne właściwości ucznia (neurotyzm, lękliwość, męczliwość brak równowagi emocjonalnej, osłabienie motywacji bądź brak prawidłowych motywów).

Najczęściej wymieniane dydaktyczne przyczyny niepowodzenia w nauce to przeładowanie programów nauczania, werbalizm nauczania, wady systemu klasowo-lekcyjnego oraz brak indywidualizacji nauczania.
Posiadając wiedzę na temat przyczyn niepowodzeń w nauce jest oczywiste, że  pomoc dzieciom, których ten problem dotyczy powinien obejmować przede wszystkim trzy obszary działania:

• profilaktykę
• trafną diagnozę psychologiczno -  pedagogiczną
• pracę post diagnostyczną: zajęcia dydaktyczno – wyrównawcze, terapię pedagogiczną, terapię psychologiczną, dostosowanie wymagań ( form, metod pracy z dzieckiem, organizacja pracy w szkole )

Profilaktyka polega na zapobieganiu ewentualnym niepowodzeniom. W obecnych warunkach, kiedy przedszkole jest powszechne, właśnie jemu przypadają poważne zadania w zakresie działań profilaktycznych. Nauczyciel bacznie obserwuje dzieci, ich rozwój  a w razie potrzeby szuka pomocy w poradni specjalistycznej. Gdy dziecko nie chodzi do przedszkola rolę tą przejmują rodzice.
Wszystkie działania pomocowe powinny odbywać się przy wsparciu rodziny i specjalistów przygotowanych do pracy z dziećmi mającymi trudności w nauce, którzy w profesjonalny sposób prowadzą zajęcia o charakterze terapeutycznym, korekcyjnym, kompensacyjnym, dydaktyczno – wyrównawczym.

 Zaburzenia jedzenia
(anoreksja , bulimia) występują u 0,5 – 1% populacji adolescentów ze znaczną przewagą u dziewcząt niż u chłopców. Około 85% pacjentów choruje między 13 a 20 rokiem życia.
Objawy tych zaburzeń zawierają komponent somatyczny i  koncentrują się wokół:

• odmowy jedzenia,
• lęku przed przytyciem i stopniowego wyniszczania się,
• nieprawidłowej percepcji i przeżywania schematu budowy funkcjonowania ciała.

Leczenie osób u których zdiagnozowano zaburzenia jedzenia obecnie ma charakter leczenia ambulatoryjnego, najczęściej za pomocą ambulatoryjnej, systemowej terapii rodzinnej.

Zaburzenia zachowania, postępowania
(dosłownie zaburzenia prowadzenia się, postępowania) oznaczają zaburzenia specyficzne dla okresu adolescencji.
Zespół ten znacznie częściej występuje u chłopców i jest dość szeroko  rozpowszechniony wśród młodzieży i dzieci przed ukończeniem 18 roku życia.
Nie ma wyraźnych objawów wiodących, u wszystkich pacjentów stwierdza się labilność nastroju z tendencją obniżenia, zwiększenie aktywności, chaotyczne poszukiwanie nowości, podejmowanie stale nowych zainteresowań i ciągłe nawiązywanie znajomości, drażliwość, arogancja, bezpardonowość w słowach co może stawać się przyczyną konfliktów z otoczeniem, zwłaszcza z osobami dorosłymi.
Do tego stopniowo mogą dołączać się trudności szkolne, pogorszone wyniki w nauce, wagary, niekiedy porzucanie szkoły oraz ucieczki z domu.
W leczeniu zaburzeń zachowania najważniejszą rolę odgrywają dwa współistniejące problemy tj. problem wczesnej diagnozy oraz problem prewencji. Im wcześniejsza diagnoza, tym wcześniej zachowania dziecka przestają być rozumiane przez otoczenie w kategoriach „zła” a zaczynają być rozumiane w kategoriach choroby, tym większa szansa na skuteczne leczenie i pokierowanie pacjenta do specjalisty – psychiatry, psychologa, terapeuty.

Depresja młodzieńcza
Swoistość objawowa depresji młodzieńczej polega na jej uwikłaniu w proces rozwojowy i zarazem w problematykę kryzysu dorastania.
Konfliktowa natura stosunków z rodzicami w tym wieku może poprowadzić do tego, że młody człowiek czuje się wobec nich bezradny, próby usamodzielnienia się okazują się beznadziejne, za co adolescent skłonny jest raczej obwiniać samego siebie. Mogą również pojawić się typowe w tym wieku zachowanie agresywne , które  kierowane są w stronę rodziców, przyjmują formę buntu.
Stopniowo jednak przeżywana agresja w stosunku do innych przesuwa się na młodego człowieka, który zaczyna przeżywać poczucie winy, krzywdy, smutku i niepokoju. Mogą występować tendencje do samokarania się poprzez demonstracyjne niszczenie swojej dobrej opinii w szkole, wśród rówieśników, poprzez wagarowanie, zaniedbywanie i pogarszanie nauki szkolnej, myśli oraz próby samobójcze.
Napór potrzeb seksualnych i brak możliwości ich rozładowania może jeszcze dodatkowo pogłębić ten proces, w którym adolescent sam siebie ocenia jako człowieka pozbawionego norm moralnych bądź lekceważącego te normy. Sprzyja temu młodzieńcza  skłonność do stawiania czarno-białych ocen. Z drugiej strony ciało jako takie może być obiektem krytyki, nieakceptacji  w porównaniu z rówieśnikami. W oczach adolescenta może przedstawiać się niekorzystnie co staje się podłożem negatywnego stosunku do samego siebie i utraty wiary we własne możliwości.
Metodą leczenia depresji młodzieńczej z wyboru jest psychoterapia. Powinna być ona ukierunkowana na rozwiązanie problematyki kryzysu adolescencji, a co do swojej formy poprowadzona w sposób dostosowany do potrzeb pacjenta i jego rodziny.
W sytuacji uwikłania problematyki depresyjnej w sprawy rodzinne wskazane jest podjęcie interwencji rodzinnej. Stosownie do nasilenia objawów mogą mieć znaczenie niektóre leki antydepresyjne i sedatywne, podawane niekiedy objawowo jako środki wspomagające terapię.